Vikingler ve Güneş saati

Bu aralar tarihi dizi merakım tuttu. Ragnarsson sağasından uyarlama olan Vikingler dizisini izlerken Vikinglerin, yol bulmak için güneş saati ve güneş taşı kullandıklarını gördüm. Vikingler Norveç’in tanıdık fiyortlarını buzlu, bilinmeyen topraklar için terk ettiklerinde, hava şartlarının merhametine kalmışlardı. Fakir toprakları yağmalama mecburiyetinde olan ve sefer masraflarını karşılamayan yağmalar onları hikayelerini duydukları zengin batı topraklarına hareket etmeye meylettirmiştir. Ancak o tarihlerde batı topraklarına açılan gemiler uygun hava şartları olmadığı zaman ya da güneş kaybolduğu zaman rotalarını şaşırırlardı. Manyetik pusulaları yoktu ve güneşte gezinmeyi zorlaştıran yoğun bulutların veya sislerin dışına çıkmanın yolu da yoktu. Ta ki güneş saati ve güneş taşını bulana kadar. Günümüzde pek de kullanımda olmayan bu saati araştırma ihtiyacı duydum. Ben Vikinglerde gördüm ancak bilinen ilk Güneş saatini Mısırlılar yapmış.

Antik güneş saati

Genel olarak rastlanan yatay güneş saati tasarımlarında dikey olarak yerleştirilmiş bir çubuğun gölgesi, yatay yerleştirilmiş bir yüzeyde günün saatlerini gösteren kadrana düşer. Güneş gökyüzünde ilerledikçe çubuğun ucunun saat üzerinde bıraktığı gölge, farklı saat çizgilerine denk gelecek şekilde hareket eder. Bu tasarımlarda çubuğun Dünya'nın dönme eksenine hizâlanması gerekir. Dolayısıyla bu tür güneş saatinin doğru zamanı göstermesi için çubuğun manyetik kuzeyi değil, coğrafî kuzeyi gösteriyor olması gereklidir. Ayrıca çubuğun yatay düzlemle yapacağı açı, saatin bulunduğu coğrafî enleme eşit olmalıdır.

Böylelikle Vikingler fakir Baltık, Rus kıyılarını yağmalamaya ayıracakları vakti İngiltere ve Fransa gibi zengin toprakları hatta ve hatta İtalyan ve Afrika kıyılarını tehdit eder konuma gelmeleriyle yağmalama fırsatını elde etmişlerdir.